„DOPALACZE”

W ostatnim czasie coraz częściej słyszy się w mediach, a niejednokrotnie w najbliższym otoczeniu, o substancjach, które posiadają psychoaktywne właściwości zbliżone do działania narkotyków. Powszechnie nazywane są „dopalaczami”.

Dopalacze to termin nieposiadający charakteru naukowego. Używa się go potocznie, dla nazwania grupy różnych substancji lub ich mieszanek o rzekomym bądź faktycznym działaniu psychoaktywnym.

Są zażywane w celu wywołania efektu odpowiadającego zażyciu narkotyków.

Dopalacze nazywane są nowymi narkotykami.

Od kilku lat docierają do nas informacje o wzroście hospitalizacji spowodowanych przez zażycie nieznanych substancji chemicznych. Ofiary trafiają na oddziały toksykologiczne, psychiatryczne oraz oddziały uzależnień. Część osób znajduje się w ciężkim stanie, a lekarze nie są w stanie stwierdzić, jakie substancje powodują takie efekty. Pojawiają się też przypadki zgonów. Za tym wszystkim stoją dopalacze, których zasięg staje się niebezpiecznie duży.

Według danych Sanepidu najliczniejszą grupą ofiar dopalaczy są młodzi ludzie w wieku od 15 do 24 lat.

Do końca września 2010 r. sprzedaż dopalaczy odbywała się za pośrednictwem wyspecjalizowanych sklepów. . Obecnie sprzedaż dopalaczy w Polsce za pośrednictwem sklepów stacjonarnych jest nielegaln

Niestety można je zamówić przez Internet jako produkty kolekcjonerskie. Firmy, które straciły możliwość sprzedawania ich na terenie Polski, przeniosły się do Czech, skąd oferują swoje produkty. Rozwinęła się też ich nielegalna sprzedaż np. na dyskotekach.

Dopalacze występują w Internecie np. pod nazwami :

  • „sole kąpielowe”
  • „pożywka dla roślin”
  • „nawóz roślinny”
  • „kadzidełka”
  • „do badań botanicznych”
  • „chemikalia do badań”

W trosce o bezpieczeństwo dzieci ,rodzice powinni posiadać podstawową wiedzę na temat dopalaczy , powinni potrafić rozpoznać niepokojące sygnały , wiedzieć gdzie szukać pomocy.

Co to są dopalacze ?

Dopalacze to różnego rodzaju produkty zawierających substancje psychoaktywne – takie, które powodują zmiany w zachowaniu człowieka, czy też postrzeganiu przez niego rzeczywistości. W działaniu przypominają zatem alkohol lub narkotyki. Dopalacze bywają mieszankami substancji naturalnych np. ziół, lub mogą być syntetyczne, czyli wytworzone w laboratorium chemicznym.

Jak wyglądają dopalacze ?

Postać fizyczna dopalaczy zbliżona jest wyglądem do narkotyków. „Dopalacze” występują w postaci białego proszku, kapsułek lub tabletek, suszu roślinnego (liście, nasiona, ekstrakt, skręty), suszu grzybów. Mogą być przyjmowane doustnie, donosowo, w postaci wywaru lub do palenia.

Jak działają dopalacze ?

Ogólna zasada ich działania polega na jak najwierniejszym odtworzeniu narkotycznych objawów wywoływanych przez te substancje, które są nielegalne i znajdują się na liście środków kontrolowanych przez ustawę o przeciwdziałaniu narkomanii.

Zaczynają działać już nawet po 1-5 minutach od zażycia, a efekt ich działania, w zależności od rodzaju, utrzymuje się od 0,5 godziny do nawet 20 godzin.

Lista niepożądanych objawów, jakie mogą wywoływać, jest bardzo długa. Właściwie nie ma narządu, którego nie mogą uszkodzić. Stopień ich szkodliwości jest oczywiście zróżnicowany i zależy od wielu czynników – rodzaju dopalacza, ilości zawartych w nim toksycznych substancji, wieku, wagi i stanu zdrowia osoby zażywającej, okoliczności, jakie towarzyszą zażywaniu dopalacza. Często spożywa się je wraz z alkoholem, lekami czy innymi narkotykami, co znacznie zwiększa ryzyko poważnych interakcji i zatrucia organizmu.

Do najmniej groźnych objawów zatrucia dopalaczami należą bóle głowy, bóle w klatce piersiowej, zaburzenia rytmu serca, bezsenność, problemy z koncentracją, stany lękowe. Do poważniejszych, stanowiących już zagrożenie życia: zawał serca , udar mózgu,stany agresji, które mogą zakończyć się próbą samobójstwa lub zabójstwa, śpiączka, niewydolność nerek, wątroby. Dopalacze są szczególnie niebezpieczne dla osób, które cierpią na schorzenia przewlekłe – np. alergików, cukrzyków, dla osób z osłabionym układem odpornościowym i dla tych wszystkich, którzy znajdują się jeszcze w okresie rozwojowym, a więc dla dzieci i młodzieży. Nie ma jednego wzorca reakcji na przyjętą substancję – tolerowana przez organizm jednego człowieka, dla innego może być groźną w skutkach trucizną. W zależności od substancji mogą wystąpić między innymi następujące objawy: przypływ energii, podwyższenie nastroju, rozdrażnienie, huśtawka nastroju, pobudzenie psychoruchowe, napady szału, stany depresyjne, halucynacje wzrokowo-słuchowe. Używanie dopalaczy może także spowodować skutki śmiertelne.

Objawy zażywania dopalaczy:

Nie jest możliwe podanie jednorodnego profilu osoby zażywającej dopalacze, ani spektrum objawów, po których od razu można wywnioskować, że to one za nimi stoją. Poniżej znajdują się przykładowe objawy,mogące wskazywaćna zażywanie substancji psychoaktywnych w ogóle. Należy pamiętać, że istnieje wiele rodzajów dopalaczy skoncentrowanych na wywoływaniu różnorodnych efektów, dlatego spektrum objawów może być bardzo rozległe i różniące się między sobą.

1. Wygląd zewnętrzny:

  • zmieniona blada i ziemista cera,
  • owrzodzenia w okolicach nosa,
  • spadek wagi,
  • zaniedbanie higieny,
  • przekrwione oczy, rozszerzone lub zwężone źrenice.

2. Zachowanie:

  • duże wahania nastrojów,
  • nagła zmiana nawyków,
  • izolowanie się od bliskich,
  • napady złości, agresji
  • napady euforii lub obniżonego nastroju,
  • problemy finansowe, wynoszenie przedmiotów z domu,
  • bełkotliwa mowa,
  • brak zainteresowania ulubionymi zajęciami.

3. Objawy chorobowe:

  • omdlenia,
  • osłabienia,
  • nagłe pogorszenie stanu uzębienia,
  • skoki temperatury,
  • nagłe zmiany ciśnienia,
  • wymioty,
  • bóle ciała,
  • wysięk nosa.

4. Otoczenie:

  • ciężki, słodkawy zapach w pokoju,
  • fifki,
  • bibułki i urządzenia do robienia skrętów,
  • dziwny zapach ubrań,
  • pudełeczka, słoiki z nieznanymi substancjami,
  • miarki, łyżeczki z przebarwieniami.

Długofalowe skutki działania dopalaczy :

Sutki działania dopalaczy mogą się ujawnić po dłuższym czasie. Ponieważ są to substancje psychoaktywne, o silnym działaniu na ośrodkowy układ nerwowy, mogą powodować np. powstawanie stanów lękowych, depresyjnych, mogą też wyzwalać uśpione psychozy, schizofrenię u osób, u których być może nigdy nie doszłoby do rzutu takiej choroby, gdyby nie czynnik inicjujący w postaci dopalaczy. Może dochodzić również do uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego, które ujawnią się dopiero po wielu latach, np w postaci zaburzeń osobowości, nadmiernej agresji, zaburzeń pamięci, dużej impulsywności, chwiejności emocjonalnej. Rozległość objawów zatrucia dopalaczami wskazuje, że mogą one również upośledzać funkcje wątroby. Ich następstwem może być w późniejszym czasie niewydolność, czy marskość wątroby.

W Polsce pojawiły się doniesienia, że w składzie „dopalaczy” mogą występować substancje nielegalne, w tym narkotyki o wysokim potencjale uzależniającym. Zagrożenie jest szczególnie wysokie w przypadku młodych osób, których organizmy są niezwykle podatne na wszelkie szkody zdrowotne. „Dopalacze” mogą być również substancjami wprowadzającymi dziecko w świat narkotyków.

DOPALACZE – GDZIE SZUKAĆ POMOCY ?

800-060-800 – Bezpłatna, całodobowa infolinia Głównego Inspektora Sanitarnego.Pod tym numerem telefonu możemy uzyskać informacje na temat negatywnych skutków zażywania dopalaczy oraz o możliwościach leczenia. Infolinia jest także przeznaczona dla rodziców, którzy mają wątpliwości czy ich dzieci zażywają dopalacze. Na infolinię GIS można przekazywać także informacje, które mogą ułatwić służbom dotarcie do osób handlujących tymi nielegalnymi substancjami.

116-111– Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży. Służy on młodzieży i dzieciom potrzebującym wsparcia, opieki i ochrony. Zapewnia dzwoniącym możliwość wyrażania trosk, rozmawiania o sprawach dla nich ważnych oraz kontaktu w trudnych sytuacjach. Telefon prowadzi Fundacja Dzieci Niczyje. Linia jest dostępna codziennie w godzinach 12:00 – 22:00, pomoc online dostępna na www.116111.pl/napisz. Tylko w 2014 roku specjaliści przeprowadzili 3205 rozmów dotyczących kontaktu dzieci z substancjami psychoaktywnymi.

800-100-100– Telefon dla rodziców i nauczycieli w sprawach bezpieczeństwa dzieci.To bezpłatna i anonimowa pomoc telefoniczna i online dla rodziców i nauczycieli, którzy potrzebują wsparcia i informacji w zakresie przeciwdziałania i pomocy dzieciom przeżywającym kłopoty i trudności wynikające z problemów i zachowań ryzykownych takich jak: agresja i przemoc w szkole, cyberprzemoc i zagrożenia związane z nowymi technologiami, wykorzystywanie seksualne, kontakt z substancjami psychoaktywnymi, uzależnienia, depresja, myśli samobójcze, zaburzenia odżywiania. Telefon prowadzi Fundacja Dzieci Niczyje. Linia dostępna od poniedziałku do piątku w godzinach 12:00 – 18:00.

800 12-12-12 – Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka.Osoby poszukujące pomocy oraz informacji na temat dopalaczy mogą korzystać także z telefonu zaufania Rzecznika Praw Dziecka. Numer przeznaczony jest zarówno dla dzieci, jak i dorosłych, którzy chcą zgłosić problemy dzieci. Telefon jest czynny od poniedziałku do piątku w godzinach od 8.15 do 20.00. Po godzinie 20.00 oraz w dni wolne od pracy, każdy może przedstawić problem i zostawić numer kontaktowy. Pracownik telefonu zaufania oddzwoni następnego dnia.

Drodzy Rodzice

 W okresie dojrzewania Wasze dzieci znajdują się w grupie zwiększonego ryzyka dotyczącego podejmowania różnorodnych zachowań ryzykownych ( papierosy , alkohol , wczesna inicjacja seksualna , narkotyki w tym dopalacze ). Bądźcie uważni i dociekliwi. Zwracajcie szczególną uwagę na to , co dzieci kupują , gdzie i z kim przebywają .Ostrożności nigdy za wiele. Rozmawiajcie na temat niebezpieczeństwa związanego z zażywaniem substancji psychoaktywnych. Słuchajcie Waszych dzieci . Wsłuchujcie się w ich problemy ,oraz obserwujcie ich zachowania i reakcje. Dzieci muszą wiedzieć , że zawsze i w każdej sytuacji mogą liczyć na Waszą pomoc i wsparcie.

opracowanie – Mariola Miszewska